Thực phẩm biến đổi gen (GMO) gần đây xuất hiện nhiều trên thị trường nhằm phục vụ các nhu cầu khác nhau đối với cùng một loại thực phẩm. Tuy nhiên, nhiều người tiêu dùng vẫn chưa thực sự hiểu về loại thực phẩm được tạo ra theo kỹ thuật mới này. Hãy cùng Morning Fruit tìm hiểu tất tần tật về thực phẩm biến đổi gen GMO nhé!
1. Khái niệm thực phẩm GMO
Thực phẩm biến đổi gen (GMO - Genetically Modified Organism) là những thực phẩm đã được sửa đổi cấu trúc gen bằng phương pháp kỹ thuật di truyền.
Những thực phẩm này ra đời nhằm mục đích làm tăng năng suất, kháng sâu bệnh, giúp cây khỏe hơn và sản phẩm có ngoại hình đẹp hơn. Các nhà khoa học sẽ chỉ biến đổi ở những gen không ảnh hưởng đến giá trị về mặt dinh dưỡng của thực phẩm. Do đó, chúng được tin rằng sẽ cung cấp đủ lượng lương thực cũng như tiết kiệm được đất đai sản xuất, giảm thuốc trừ sâu và phân bón hóa học.
2. Tại sao thực phẩm biến đổi gen lại ra đời?
Các loại hạt giống biến đổi gen được tạo ra nhằm nhiều mục đích khác nhau. Dân số tăng nhanh dẫn đến tình trạng lương thực không đủ để cung ứng. Trong trường hợp này, tạo ra những giống cây trồng mang khả năng chịu hạn và kháng lại sâu bệnh là điều cần thiết. Ngoài ra, kỹ thuật này còn tạo ra những thực phẩm có ngoại hình bắt mắt, vòng đời dài hơn để đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng.
Lúc này người ta sẽ lấy các gen có đặc tính tốt, nổi trội của giống khác để cấy vào. Do vậy, một số loại thực phẩm biến đổi gen sẽ chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao hơn, dồi dào hơn so với hạt giống ban đầu.
3. Quy trình kiểm tra độ tiêu chuẩn của thực phẩm GMO dựa trên các yếu tố nào?
Những tác động trực tiếp của thực phẩm lên sức khỏe (độc tố) con người
Các phản ứng dị ứng mà thực phẩm có thể gây ra
Tính dinh dưỡng và độc tố có trong từng thành phần cụ thể
Mức độ ổn định của phần gen sẽ đưa vào thực phẩm
Kiểm tra sự ảnh hưởng của biến đổi gen đến giá trị dinh dưỡng của thực phẩm
Những rủi ro, tác động phát sinh có thể xảy ra từ việc kết hợp gen
4. Thực phẩm biến đổi gen (GMO) - ưu điểm và những mặt trái
Lợi ích của thực phẩm biến đổi gen
Tăng sản lượng: Vì được biến đổi gen nên thực phẩm này có khả năng chống lại bệnh tật cao hơn. Kết quả là, năng suất cây trồng được tăng lên.
Tăng hương vị và giá trị dinh dưỡng: Một số nhà sản xuất kết hợp các sinh vật có ích vào thực phẩm để tăng thêm giá trị dinh dưỡng và hương vị. Từ đó, giúp bản thân loại thực phẩm đó mang nhiều chất dinh dưỡng hơn thực phẩm chưa qua quá trình biến đổi.
Chi phí thấp hơn: Nhờ không mất nhiều công chăm sóc mà năng suất vẫn được cải thiện nên giá bán của thực phẩm GMO sẽ thấp hơn.Từ đó, người tiêu dùng sẽ còn được hưởng lợi nhiều hơn.
Những tác hại mà thực phẩm biến đổi gen có thể gây ra
Gây dị ứng
Thực phẩm biến đổi gen dễ có khả năng gây dị ứng hơn vì chúng có thể chứa gen từ chất gây dị ứng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không khuyến khích việc sử dụng DNA từ các chất gây dị ứng trừ khi họ có thể chứng minh rằng bản thân gen không gây dị ứng.
Ung thư
Theo một số nhà nghiên cứu, thực phẩm biến đổi gen có thể đóng vai trò trong việc phát triển của bệnh ung thư. Ung thư do đột biến DNA gây ra nên họ cho rằng việc đưa các gen biến đổi vào cơ thể sẽ gây ra những nguy hiểm khôn lường.
Kháng thuốc kháng sinh
Có những ý kiến lại cho rằng, cây trồng biến đổi gen mang khả năng kháng bệnh, khiến cho chúng chống chịu thuốc diệt cỏ được tốt hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng chống lại bệnh tật của con người. Một số cây trồng chứa gen giúp chúng kháng lại kháng sinh, khi con người ăn vào cũng có thể khiến họ có sức kháng thuốc kháng sinh. Xét về mặt y học, tình trạng này có thể cản trở việc chữa bệnh.
5. Sử dụng các thực phẩm biến đổi gen (GMO) liệu có an toàn?
Hiện câu hỏi thực phẩm biến đổi gen (GMO) có tốt hay không vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa có kết luận chính thức. Tổ chức Y tế Thế giới WHO ra thông cáo chính thức cho biết, thực phẩm biến đổi gen trên thị trường toàn cầu hiện nay đã vượt qua một số tiêu chuẩn an toàn và không ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Tại các quốc gia trồng thực phẩm biến đổi gen như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Ấn Độ, hiện chưa có ghi nhận nào về việc tiêu thụ thực phẩm biến đổi gen ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người.
Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến cho rằng GMO có thể gây dị ứng, kháng thuốc kháng sinh, thậm chí gây ung thư nhưng vẫn chưa có nghiên cứu hay bằng chứng nào chứng minh điều này. Vì vậy, việc chọn ăn thực phẩm biến đổi gen hay không là tùy thuộc vào quyết định của người tiêu dùng.
6. Hiện trạng của thực phẩm biến đổi gen tại Việt Nam và trên toàn thế giới
Ở nhiều nước phát triển, việc sử dụng thực phẩm GMO đã không còn được đón nhận và trải qua nhiều phong trào tẩy chay của người tiêu dùng. Càng nhiều nghiên cứu mới chỉ ra rằng thực phẩm GMO tiềm tàng nhiều nguy cơ ảnh hưởng tới cơ thể. Tại Châu Âu và Nhật Bản, các loại thực phẩm GMO đều bị cấm. Riêng tại các nước phát triển, trong đó có Việt Nam, đang cho phép thử nghiệm trồng giống ngô biến đổi gen.
Mỗi năm, Việt Nam nhập khẩu hàng triệu tấn ngô, đậu nành, thịt gia cầm, gia súc từ các quốc gia cho phép sử dụng thực phẩm GMO. Điều này đồng nghĩa với việc từ lâu những thực phẩm biến đổi gen đã hiện diện trong mâm cơm của người Việt và họ không hề nhận thức được điều đó.
Dù đã có những quy định về nhãn GMO, thế nhưng hiện nay ở Việt nam vẫn chưa có ghi chú hay chỉ dẫn trên nhãn bao bì để phân biệt cho người dân. Người tiêu dùng không biết được liệu thực phẩm mình đang dùng có phải loại biến đổi gen hay không? Không những vậy, người hiểu biết về sản phẩm biến đổi gen hiện vẫn còn chiếm số lượng vô cùng ít.
6. Cách để nhận biết thực phẩm GMO
Làm thế nào để nhận biết thực phẩm biến đổi gen GMO? Khi mà trên thực tế, việc nhận Ƅiết loại thực phẩm này chưa phổ biến và có thể khiến nhiều người nhầm lẫn.
Nhận biết thực phẩm GMO qua đặc điểm bên ngoài
So với thực phẩm thông thường, thực phẩm biến đổi gen thường có kích thước lớn, hình thức đẹp, mùi vị thơm ngon, lạ miệng. Tuy nhiên, trên thực tế, những sản phẩm nông nghiệp với những ưu điểm vượt trội này cũng có thể được tạo ra thông qua quá trình lai tạo tự nhiên.
Dùng nhãn dán để nhận biết thực phẩm biến đổi gen
Hiện Việt Nam đang tuân thủ theo các quy định quốc tế, nếu sản phẩm nào có trên 5% thành phần từ nguyên liệu biến đổi gen thì phải dán nhãn là thực phẩm biến đổi gen. Cụm từ tiếng Việt "biến đổi gen" sẽ được viết bên cạnh tên của thành phần GMO và những thông tin về hàm lượng trên nhãn sản phẩm.
Nếu bạn nhìn thấy nhãn ghi "GMO-free", "Non-GMO" hoặc "Sản phẩm không có thành phần biến đổi gen" thì những sản phẩm này có thể chứa GMO nhưng không tới 0,9%.
Xác định thực phẩm biến đổi gen bằng mã code
Sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng sẽ có mã số dán trên sản phẩm. Bạn chỉ cần nhìn mã là có thể nhận biết được đâu là GMO, hay còn gọi là thực phẩm hữu cơ tự nhiên.
Mã thực phẩm GM bao gồm 5 chữ số, bắt đầu bằng số 8. Nếu mã bắt đầu bằng số 9 hoặc 5, nó sẽ là thực phẩm hữu cơ tự nhiên.
7. Một số loại trái cây hay bị biến đổi gen
Hiện nay, thực phẩm biến đổi gen (GMO) đang ngày càng được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, những tác động của loại thực phẩm này đối với sức khỏe con người vẫn còn là vấn đề đang được tranh cãi. Vậy đâu là những loại thực phẩm bị biến đổi gen phổ biến nhất?
Đu đủ
Có lẽ đu đủ sẽ không thể tồn tại được đến ngày nay nếu không nhờ công nghệ biến đổi gen. Trong giai đoạn từ năm 1950 đến năm 1990, hơn 90% số cây đu đủ từ các đồn điền bị tàn phá bởi một loại virus có tên có tên là virus đốm tròn đu đủ. Với sự can thiệp của công nghệ sinh học khi cấu trúc gen đu đủ được thêm tính trạng kháng virus, từ đó đã giúp chống lại được sự lây lan của loại bệnh này.
Táo
Táo được biết đến là một trong những thực phẩm biến đổi gen phổ biến nhất hiện nay. Công nghệ biến đổi gen trên táo phần nào giúp giảm thiểu sự lãng phí thực phẩm. Táo khi cắt ra tiếp xúc với không khí sẽ bị oxy hóa khiến chúng trở nên xỉn màu, kém hấp dẫn. Công nghệ biến đổi gen trên táo ra đời giúp tình trạng này được chậm đi đáng kể, giữ cho độ tươi của táo được lâu hơn.
Dứa hồng
Dứa hồng là một trong những loại trái cây biến đổi gen được phê duyệt gần dây. Loại quả này có phần ruột màu hồng đặc trưng và vị ngọt hơn so với quả dứa thông thường. Phần ruột màu hồng được tạo ra do sự tích chất chống oxy hóa lycopene - sắc tố xuất hiện và làm cho quả cà chua có màu đỏ. Theo một số nghiên cứu cho thấy vai trò của chất lycopene giúp giảm thiểu nguy cơ ung thư và nâng cao sức khỏe tim mạch. Chính vì điều này mà dứa hồng được xem là một loại trái cây biến đổi gen tốt cho sức khỏe.
Mặc dù thực phẩm biến đổi gen có những nhược điểm nhất định mà có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng trên thực tế, những thực phẩm này vẫn được Tổ chức Y tế thế giới đưa vào danh sách những thực phẩm an toàn và được bày bán trên thị trường. Thông qua bài viết trên, Morning Fruit đã đem đến cho các bạn những thông tin bổ ích về loại thực phẩm này. Đọc thêm những bài viết khác tại đây!
